5 Ιανουαρίου 2017

Οἱ Κρῆτες Μακεδονομάχοι Νικολούδης καὶ Σκαλίδης

Ὁ Εὐάγγελος Νικολούδης ἦταν ἀπὸ τοὺς Λάκκους Κυδωνίας Χανίων, καὶ εἶχε ἔρθει στὴν Μακεδονία γιὰ πρώτη φορὰ τὸ 1904 ὡς ἀντάρτης στὸ σῶμα τοῦ Παύλου Μελᾶ καὶ εἶχε ἐπανέλθει γιὰ δεύτερη φορὰ ἐπὶ κεφαλῆς δικοῦ του σώματος τὸν Νοέμβριο τοῦ 1905 μαζὶ μὲ τὸν Σκαλίδη, στὴν περιοχὴ τοῦ Μοριχόβου.

Στὴν περιοχὴ Περιστερίου – Μοριχόβου, κατὰ τὴν διάρκεια τοὺ 1906, ἐκτὸς τῶν ὑπολοίπων ἑλληνικῶν σωμάτων ἔδρασαν καὶ τὰ μικρὰ σώματα τοῦ Ὄθωνος Ἔσλιν, τοῦ Γιώτα, τοῦ Γερογιάννη, τοῦ Παύλου Ρακοβίτη, τοῦ Γεωργίου Σκαλίδη, τοῦ Εὐαγγέλου Νικολούδη, τοῦ Παναγιώτη Φιωτάκη, τοῦ Ἰωάννη Καραβίτη καὶ τοῦ Παντελῆ Καρασεβδᾶ.

Τοὺς νεαροὺς Κρητικοὺς ὁπλαρχηγοὺς Σκαλίδη καὶ Νικολούδη, λόγῳ ἀπειθαρχίας, τὸ Κέντρο τοὺς ἀποκήρυξε καὶ τοὺς ἔκοψε τὸ φτωχικό τους ἐπίδομα

(ἕνα εἰκοσάφραγκο τὸ μῆνα γιὰ τροφή, τσιγάρο, πιοτό, καφέ, πλυντικὰ κ.λ.π.). Τοὺς ἔδωσε κατόπιν ἐντολὴ νὰ ἐπιστρέψουν στὴν Ἑλλάδα. Ὁ Νικολούδης ὑπάκουσε καὶ ἐπέστρεψε στὴν Ἀθήνα...

Τὰ σώματα Δοξογιάννη, Ἔλσιν καὶ Καραβίτη, τὴν ἄνοιξη τοῦ 1906 εἶχαν ἀναχωρήσει, ἐπιστρέφοντας στὴν Ἑλλάδα. Ὁ Καραβίτης ἐπανῆλθε στὴν Μακεδονία τὸν Ἰούλιο τοῦ 1906, μαζὶ μὲ τὸ σῶμα τοῦ Νικολούδη.

Τὰ δύο αὐτὰ σώματα, τοῦ Καραβίτη καὶ τοῦ Νικολούδη, ἔδωσαν μάχη ἐναντίον τῆς βουλγαρικῆς συμμορίας τοῦ βοεβόδα Τάνε στὶς 18 Ἰουλίου 1906 στὸ χωριὸ Κέλλη (Γκορνίτσοβο) Φλωρίνης. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς μάχης μὲ τοὺς Βούλγαρους, κυκλώθηκαν ἀπὸ τούρκικη διλοχία καὶ ὁ Εὐάγγελος Νικολούδης ἔπεσε ἀγωνιζόμενος ἡρωικὰ, μαζὶ μὲ ἕνδεκα ἀπὸ τοὺς ἄνδρες του…

Ὅπως ἀνέφερα, μόνο ὁ Νικολούδης ἀκολούθησε τὶς διαταγὲς τοῦ Κέντρου καὶ ἐπέστρεψε στὴν Ἑλλάδα. Ὁ Σκαλίδης ἀπὸ τὸ Ἕλος Κισσάμου Χανίων, δὲν ὑπάκουσε στὶς διαταγὲς καὶ διὰ γραφῆς Γ. Μόδη, μαθαίνουμε:

«…ἄρχισε νὰ γυρίζῃ ἀπὸ χωριὸ σὲ χωριὸ τοῦ κάμπου μὲ γκάιντες καὶ χορό, ἔμπαινε καὶ σὲ ἀμφίβολα καὶ σὲ ἐχθρικὰ ἀκόμη χωριά. Τὰ πῆρε σβάρνα ὅλα χωρὶς καμία διάκριση, σὰν νὰ μὴν ὑπῆρχαν χιλιάδες στρατιῶτες καὶ τάγματα κυνηγῶν σὲ λίγες ὧρες ἀπόσταση, στὸ Μοναστήρι. Ὅλοι τά ‘χασαν μὲ τὸ ἀπίστευτο θάρρος τους. Τοὺς ἔβλεπαν νὰ πηγαίνουν φορτωμένοι κουρέλια καὶ ἀσήμια μὲ γκάιντες καὶ χορό, πρὸς τὸν θάνατο.

Καπετᾶν Σκαλίδης καὶ Καπετᾶν Νικολούδης.

ἔπεσαν ἀγωνιζόμενοι ἡρωικὰ

Τὸ περίεργο εἶναι ὅτι ἀργοῦσαν νὰ κάνουν τὴν ἐμφάνισή τους οἱ Τοῦρκοι, σὰν νὰ τοὺς εἶχαν φοβηθῇ. Δὲν ἤθελαν φαίνεται νὰ πιστέψουν τὶς πληροφορίες ποὺ τοὺς ἔρχονταν πὼς ἀντάρτες γύριζαν μὲ χορὸ καὶ γκάιντες στὰ χαμηλὰ καμποχώρια… Μερικὰ χωριὰ ἔτρεξαν στὸ Μοναστήρι νὰ δηλώσουν στὸ «Νοφούζι νταϊρέσι» (εἶδος ληξιαρχείου) ὅτι ἔπρεπε νὰ λογαριάζονται «Οὐρούμ» (Ἕλληνες), ὅπως πρῶτα. Τὸ κέντρο τότε τοὺς πρόσταξε (τὸν Σκαλίδη καὶ τὸ σῶμα του) νὰ γυρίσουν ἀμέσως στὸ Μορίχοβο, ὅπου θὰ ἔπαιρναν τοὺς καθυστερημένους μισθούς, στολές, μπότες κ.λ.π. Ὁ Σκαλίδης χασομέρησε μία μέρα στὸ Ράπες, ὅπου τοῦ εἶπαν ὅτι ὁ βοεβόδας Τράϊκο ἤθελε νὰ μονομαχήσῃ μαζί του. Στὴ θέση του ὅμως πρόβαλαν λόχοι «κυνηγῶν»!!...

Καὶ ἡ Τσέρνα ἀπὸ μία δυνατὴ βροχὴ εἶχε γίνει ἀδιάβατη. Ἔπεσαν ὅλοι, ἐννέα Κρητικοὶ καὶ ὀχτὼ Μοριχοβίτες, στοὺς μεγάλους βράχους κάτω ἀπ΄τὸ πολύπαθο Ἴβεν.
Ἔκθεση τοῦ προξενείου Μοναστηρίου ἔγραψε ὅτι ὁ Σκαλίδης, ὅταν σώθηκαν τὰ φυσίγγια του, ὅρμησε ἐναντίον τῶν Τούρκων «κραδαίνων μάχαιραν»…
Ὁ Κρὴς ὁπλαρχηγὸς Γεώργιος Σκαλίδης, ἔπεσε ἡρωικῶς μαχόμενος στὶς 20-3-1906 στὸ Ἴβεν (χωριὸ δυτικὰ τοῦ Μοναστηρίου στὴν καμπὴ τοῦ Ἐριγῶνα ποταμοῦ).