Πρωτεύουσα Μεταπτυχιακή Εργασία: ΑΠΘ
Οθωμανική Κρήτη – ο αιώνας μετά την κατάκτηση:
Η εφαρμογή του οθωμανικού δικαίου - Οι μάρτυρες επί της διαδικασίας
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ*
Κρήτη την ιστορία σου, όποιος την
εδιαβάσει,
αν είναι φίλος θα χαρεί, αν είναι εχθρός θα σκάσει
Αφορμή για την ανάληψη του συγκεκριμένου θέματος μελέτης αποτέλεσε η ενασχόληση μας, στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών, με την μετάβαση της Κρήτης από την βενετική στην οθωμανική κυριαρχία. Η κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 17ου αι. καθώς ολοκλήρωσε με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο την πορεία επέκτασης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ευρώπη και σημάδεψε την έναρξη της υποβάθμισης της Βενετίας ως υπολογίσιμης δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ιδιαιτερότητα αυτή της Κρήτης, το γεγονός δηλαδή ότι αποτέλεσε την τελευταία μακροχρόνια κατάκτηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από μόνη της αποτελεί κίνητρο για τον ερευνητή να εντρυφήσει στην ιστορία της οθωμανικής περιόδου του νησιού.Η Κρήτη εισήλθε στο οθωμανικό πλαίσιο σε μία περίοδο κατά την οποία η Αυτοκρατορία βρισκόταν σε μία διαδικασία μετεξέλιξης, από την φάση της επέκτασης σε αυτήν της συντήρησης των κεκτημένων περιοχών, αναζητώντας τρόπους προσαρμογής στις νέες ανάγκες που προέκυψαν. Ο 17ος αιώνας χαρακτηρίζεται από την αυξημένη σημασία που προσέλαβε το πυροβολικό (Γενίτσαροι) κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις και το σταδιακό πέρασμα σε αχρησία του ιππικού (Σπαχήδων). Για αυτόν τον λόγο καθώς η Αυτοκρατορία βρέθηκε στην ανάγκη συγκέντρωσης μεγαλύτερων ποσοτήτων ρευστού για την συντήρηση ων όλο και μεγαλύτερων αριθμών του πυροβολικού σώματος, το οποίο συντηρούνταν με πόρους του κρατικού θησαυροφυλακίου, οδηγήθηκε στην εγκατάλειψη του τιμαριωτικού συστήματος (το οποίο ήταν δομημένο πάνω στη φιλοσοφία διατήρησης ενός στρατού με βάση το ιππικό) και στην υιοθέτηση του συστήματος εκμίσθωσης των φόρων (iltizam).
Πολλοί μελετητές και οθωμανοί χρονικογράφοι αναγνώρισαν σε αυτήν την διαδικασία στοιχεία παρακμής, άποψη η οποία θεωρείται, με βάση τα πορίσματα της σύγχρονης έρευνας, μονομερής και ως ένα βαθμό υπεραπλουστευτική. Η Κρήτη αποτέλεσε την πρώτη επαρχία, η οποία δεν οργανώθηκε με βάση το τιμαριωτικό σύστημα αλλά με βάση ένα υβριδικό σύστημα που περιλάμβανε την ύπαρξη τιμαρίων αλλά και ιδιωτικής ιδιοκτησίας η οποία απέφερε έσοδα στο κράτος μέσω του συστήματος εκμίσθωσης των φόρων. Πέραν τούτων, η Κρήτη αποτελεί ιδιάζουσα περίπτωση λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών υπό τις οποίες κατακτήθηκε. Από την έναρξη του Κρητικού Πολέμου (1645) μέχρι την λήξη του, με την παράδοση του Χάνδακα τον Σεπτέμβριο του 1669, πέρασαν είκοσι τέσσερα χρόνια μέσα στα οποία η οθωμανική κυριαρχία είχε προλάβει, ως ένα βαθμό, να εδραιωθεί στο μεγαλύτερο μέρος της υπαίθρου, με μόνη εξαίρεση την πόλη του Χάνδακα. Ένα σημαντικό παρεπόμενο αυτής της διαδικασίας ήταν και ο εξισλαμισμός μίας σημαντικής μερίδας του ντόπιου πληθυσμού, η οποία και αποτέλεσε την πλειονότητα του μουσουλμανικού πληθυσμού της νήσου.
Αφορμή για να επικεντρώσουμε την έρευνά μας στον Χάνδακα αποτέλεσε το γεγονός ότι η πόλη παρουσιάζει την ιδιομορφία να περνά υπό τον οθωμανικό έλεγχο όντας ουσιαστικά έρημη από τους κατοίκους της και να εποικίζεται, κυρίως, από στρατιωτικούς που έλαβαν μέρος στην πολιορκία της και από ντόπιους Μουσουλμάνους, οι οποίοι όπως φαίνεται συνδέονταν με κάποιο τρόπο με την στρατιωτική τάξη. Στην επιθυμία μας να διερευνήσουμε την κοινωνία του Χάνδακα κατά την πρώτη περίοδο μετά την κατάκτηση βοήθησε και το γεγονός της έκδοσης της μετάφρασης δύο κωδίκων του ιεροδικείου του Ηρακλείου (του Τρίτου και του Πέμπτου Κώδικα) υπό την επιμέλεια της Ελισάβετ Ζαχαριάδου.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να γίνει μία σύντομη αναφορά στο, ανεκτίμητης αξίας, έργο ζωής του Νικολάου Σταυρινίδη, ο οποίος ασχολήθηκε με την μετάφραση των εγγράφων του τουρκικού αρχείου της Βικελαίας δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Παρότι το έργο του Σταυρινίδη είναι εκτενέστερο καθότι περιλαμβάνει μεταφράσεις εγγράφων τα οποία συμπληρώνουν χρονικά τους δύο υπό εξέταση κώδικες, προτιμήσαμε να επικεντρωθούμε σε αυτούς για ένα κυρίως λόγο.
Ο Σταυρινίδης ενδιαφέρθηκε κυρίως για την μετάφραση εγγράφων που αφορούν τους χριστιανούς κατοίκους του νησιού αφήνοντας το σημαντικότατο από πολλές απόψεις μουσουλμανικό στοιχείο στο σκοτάδι, παρουσιάζοντας με αυτόν τον τρόπο μία ελλιπή εικόνα της κρητικής κοινωνίας της οθωμανικής περιόδου. Για αυτό το λόγο θεωρήσαμε ότι βάση έπρεπε να δοθεί στους δύο κώδικες καθότι αποτελούν ολοκληρωμένα έργα, τα οποία αποτυπώνουν πληρέστερα την κοινωνία της πόλης του Χάνδακα, παρά τις όποιες χρονολογικές τους ασυνέπειες...
(Κάντε κλικ στον τίτλο για να μεταβείτε στην εργασία)
*απόσπασμα προλόγου
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ – ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΤΟΜΕΑΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ
ΚΛΑΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΧΩΡΩΝ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΑΙΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΛΟΓΙΑΣ
ΠΗΓΗ
http://ikee.lib.auth.gr/record/114683/files/kalogerakis.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Μην πυροβολείτε ασκόπως